zaterdag 17 januari 2015

Mom knows best

Of niet?
Enkele voorbeelden die je aan het twijfelen kunnen maken.

Namen gegeven aan kinderen in 2014:
Dacht je dat Splinter een rare naam was? Er zijn in Nederland ouders die het nog bonter maken.
Zo noemde een stel hun nieuwe spruit 'Qut'. Een ander paar was het over eens, hun kind ging 'Huigje' heten. Waarschijnlijk veel misselijk geweest tijdens de zwangerschap.
Weer andere lieten zich door het nieuws tijdens de zwangerschap inspireren en noemde hun kind Mali, Fyra, Epke, Joran of Berlusconi.
Je kind vernoemen naar een land waar oorlog is en honger heerst, naar een mislukte trein, een moordenaar en pathologisch leugenaar of een moderne dictator klinkt in kersverse ouderoren blijkbaar zo gek niet. En Epke klinkt gewoon raar. (zeg maar eens twintig keer Epke achter elkaar, dan begrijp je wat ik bedoel)
Een enkel ouder had te diep in het glaasje gekeken en noemde hun spruit 'Wijntje'.
Ouders die teveel films hebben gezien kwamen op de namen: Jonkvrouw, Cleopatra en Lord-Seven-Angel.
Waarom mag je je kind Jonkvrouw noemen? En nog belangrijker: waarom wil je dat?
Er was een stel dat echt moeite had met een naam verzinnen. Zij zei: 'We kunnen hem vernoemen naar mijn vader?'. Hij vond dat niets, Willem is niet van deze tijd. 'Misschien de maand waarin hij geboren is?'. 'Je noemt je kind toch geen januari!' zei hij. Ze sloten een compromis, het werd Winter. Is zo lekker anders.
Een andere moeder verveelde zich erg tijdens de conceptie van hun derde wonder. Ze zat op haar knieën voor het raam. Hij werkte zich in het zweet. Het duurde wel lang. Ze probeerde of ze de grote beer kon vinden. Zat net het raamkozijn voor. Maar ze zag wel de maan. Het was volle maan die avond en heel helder. Ze wist het, als ze nu zwanger zou worden noemde ze haar kind Maan. En zo geschiedde het.
Dan heb je nog de moeder die het de hele zwangerschap erg koud gehad heeft, zij noemde haar dochter Trui. De vader aan wie de hele Sinterklaas/zwarte piet-discussie voorbij gegaan is, hij is blijven hangen bij Staf, wat een prachtige naam! De ouders die samen weken geoefend hebben op het uitspreken van de naam van die vulkaan in IJsland, zij hadden de smaak te pakken en noemde hun kind Ghëarmiangelijanno.
De ouder die graag een makkelijk te onthouden naam wilde: Ha.
Ik vraag me af wat deze ouders dachten. Misschien was er een dierbaar familielid met dezelfde naam. Misschien zagen ze hun kind en dachten ze: Qut, het is een echte Qut!
Overigens zijn dit namen waar je wenkbrauwen bij gaan fronsen, maar ik vind ze niet erger dan al die o's: Angelo, Lorenzo, Keano, Dylano en Jaylano. Maar dat is mijn persoonlijke mening.

Als kersverse moeder kom ik veel op fora, daar lees ik vooral. Over opvoeding en verzorging. Het antwoord op de meeste vragen: Volg je moederhart!
Dan lees ik vervolgens wat die moederharten ingeven en dan denk: alsjeblieft, volg je moederhart NIET. Gebruik liever je verstand.
Zo de vraag: 'Mag ik mijn kind van 10 weken siroop geven?'
Velen antwoorden dat water beter is, als je al iets anders naast melk wil geven. Maar wat blijkt? Moeder houdt zelf niet van water en vindt het zielig om dit aan haar kind te geven. Water is zielig, siroop als je tien weken oud bent en je darmen nog maar net de melk aankunnen, dat is niet zielig. 'Als moeder weet je het beste wat je kind wil!' zeggen andere moeders dan. 
Weer een andere moeder reageert door te vertellen dat haar peuter een half glaasje cola per dag mag. Ze kreeg er veel commentaar op, maar het is haar kind en zij mag het zelf weten. Haar kind drinkt al zo moeilijk, ze is blij dat ze er een half glaasje vocht in krijgt. Vocht met 10 klontjes suiker.

Bij mijn kinderen op school stond er dit jaar in de schoolgids een richtlijn voor het meegeven van een tussendoortje. Steeds meer kinderen kregen namelijk chips mee voor het 10-uurtje. Ook waren er kinderen die blikjes energiedrank mee naar school kregen. Dat is nu verboden. School moet verbieden energiedrankjes mee te geven aan basisschoolkinderen. Er zijn dus blijkbaar moederharten die het oké vinden dat hun kind energiedrank drinkt, met bergen cafeïne. Er is op school ook een fruitdag geïntroduceerd. Het wordt zeer op prijs gesteld als je iedere dag fruit mee geeft en geen koek, snoep of chips, maar op woensdag mogen kinderen alleen fruit mee naar school.
Mijn kinderen zijn overigens heel zielig. Ze krijgen iedere dag een bidon water mee naar school! Fruit voor tussen de middag en fruit voor het 10-uurtje. Op dinsdag en donderdag krijgen ze in plaats van fruit een koekje mee voor het 10-uurtje. Het leuke is, onze kids willen zelf graag een bidon met water mee. Die mag namelijk de hele dag op hun tafeltje staan en ze mogen er ook tijdens de les van drinken! Hoe cool is dat!

Ik wil niet meteen zeggen dat de moeders van de energiedrank slechte moeders zijn, ze hebben hun moederhart waarschijnlijk best op de goede plaats. Misschien weten ze niet hoe slecht energiedrank voor een kind is. Misschien willen ze hun kind gewoon graag een plezier doen. Wij eten ook wel eens patat en pizza in dezelfde week. Niet iedere maaltijd zit bomvol groente. De meeste gerechten die de kinderen erg lekker vinden bestaan voor een groot deel uit tomatensaus en dat was dan ook meteen de groente. Ik snij er vaak nog een komkommer bij in plakjes voor het idee. Als het vakantie is, moeten ze een uur langer in bed blijven liggen, omdat mijn moederhart geen zin heeft om al om 7 uur wakker te worden. Ontbijten met een kommetje melk en choco croco's of met krentenbollen vind ik een prima ontbijt. Geen ochtendmens, dat moge duidelijk zijn.
Als ik het koud heb, moeten de kinderen een dikke trui aan. De oudste twee kunnen al zeggen dat ze het zelf helemaal niet koud hebben. De jongste heeft pech, als mama het koud heeft, gaat ze er blind vanuit dat baby het ook koud heeft. Dat moederhart werkt best gek.

Mijn moederhart zegt ook weleens rare dingen. Als ik alleen naar dat hart zou luisteren, was ik bijvoorbeeld vaste klant bij de huisartenspost. Ze heeft zich verslikt! Bel een ambulance!
Ik zou me in de schulden steken voor biologische producten en verantwoorde kleding en schoenen. Verzorgingsproducten zouden strikt op basis van planten zijn, verantwoord gekweekte planten uiteraard. Ze zouden naar een heel andere school gaan, onderwijs afgestemd op het individu. Een groot deel van de schuld zou daaraan te wijten zijn. Ze zouden geen melk meer krijgen, geen suiker en geen vlees.
De meiden kwamen niet buiten zonder mij of hun papa of mama. Ze zouden een helm op moeten tijdens het fietsen.
Ik denk dat ze heel blij zijn dat ik ook mijn verstand gebruik in plaats van alleen mijn, bij tijd en wijle, overbezorgde moederhart.

donderdag 15 januari 2015

De kunst van het opvoeden 2: Meebeslissen gewenst?

Twee zomers geleden was er een tentoonstelling in het Dordrechts Museum: 'De kunst van het opvoeden'.
Leukste aan deze tenstoonstelling waren toch wel de discussiekaarten om te verzamelen.
Vandaag deel 2: 'Mogen kinderen meebeslissen over zaken als avondeten, bedtijd of vakantiebestemming?'
(Deel 1 lees je hier: Fatsoensnormen)

Door de eeuwen heen is er veel veranderd aan de manier waarop wij kinderen opvoeden. Van staan aan tafel, tot een gewatteerde kinderstoel. Van melkvel met een beetje suiker tot vlaflip. Van gebiedender wijs naar verzoek.

Opvoeden is keuzes maken, zo ook: hoe wil ik mijn kinderen iets leren?
Ik zou het liefst vragen of ze hun jas willen aantrekken, of ze misschien wat groenten willen eten, stukje fruit, boterhammetje met gezond misschien ook nog? Het nadeel van een vraag stellen: het antwoord zou ook weleens 'nee' kunnen zijn.
Op zich zou ik daar ook nog wel mee kunnen leven. Ga je in de vrieskou zonder jas naar buiten, dan krijg je het koud. Wil je geen groenten eten, geen boterham, geen fruit? Je krijgt vanzelf een keer honger. Het is leren door ervaren. Een manier van leren die over het algemeen heel effectief is. Als je een oorlel verloren bent aan de vrieskou, doe je de volgende keer je muts wel op. Door dingen zelf te ervaren leer je meer, dan te door te luisteren naar de ervaringen van je moeder. Want hoe komt mama aan haar ervaringen? Juist, ze heeft het geprobeerd.
Nadeel: je moederhart trekt het meestal niet. In je hoofd zie je al blauw uitgeslagen vingertjes, zwarte teentjes en na een lunch zonder fruit denk je al de eerste tekenen van scheurbuik te herkennen. En dus vragen we wel: 'wil je even je jas aan doen?' maar het antwoord 'nee' is geen optie.
Dus ik zeg: 'Trek je jas even aan'. Vragen bewaar ik voor de momenten waarop ze ook werkelijk zelf mogen kiezen.

Over een aantal dingen kunnen kinderen niet zelf beslissen, simpelweg omdat ze de gevolgen niet kunnen overzien. Ze begrijpen niet wat hun keuze zou inhouden. Dat hoeven ze ook nog helemaal niet te begrijpen, want ze hebben een papa en een mama die dat voor hen in de gaten houden, ouders zijn verantwoordelijk voor de veiligheid van hun kinderen.
Als je een kind zelf zijn bedtijd laat bepalen, zullen de meeste kinderen wakker blijven totdat hun ogen vanzelf dicht vallen. Helaas gaat de volgende morgen om 7 uur de wekker en is het tijd voor school. Zoals ik mijn kinderen probeer uit te leggen: bedtijd is niet om je te pesten, het is om te zorgen dat je voldoende slaap krijgt zodat morgen voldoende energie hebt om te kunnen spelen en opletten op school. Zelf vinden ze nog steeds dat ze met stukken minder slaap toekunnen. Ze liggen soms úren wakker, zeggen ze. Maar als ik na twintig minuten even bij ze ga kijken liggen ze heerlijk te slapen.

Toch is het voor een kind fijn om te voelen dat ze invloed hebben op hun eigen leven. Hoe ouder ze worden, hoe meer invloed je ze kunt geven. Een voorbeeld is het zelf uitkiezen wat ze aan willen trekken die dag. Er kunnen hele rare combinaties uit komen, dan geef ik weleens advies van wat ik denk dat beter zou staan. Maar willen ze het toch graag aan? Dan mag dat.
Met dingen die toch moeten gebeuren, kun je kinderen ook het gevoel geven invloed te hebben, door bijvoorbeeld een tijd te laten kiezen. Wil je nu douchen, of na het eten? Een keuze in drinken bij het eten: wil je water of melk?
Hoe ouder ze worden, hoe meer keuzevrijheid je ze kan geven.
Mijn kinderen bepalen niet wat we 's avonds eten, in ieder geval niet iedere dag. Een keer mogen ze iets uitkiezen, of ze mogen de groente kiezen.
Zo kun je ook een keuze maken wat betreft bedtijd. Onze zoon van 10 moet uiterlijk om half 9 naar bed en hij mocht dan lezen tot kwart voor 9. Maar nadat we hem tot vijf keer toe betrapt hadden op lezen tot ver na kwart voor 9 is deze vrijheid tot nader orde geschrapt. Als hij nu nog wil lezen in bed, kan hij eerder naar bed gaan. Uiteraard leest hij nog steeds weleens stiekem in bed, maar wie deed dat vroeger niet? Hij heeft nu de keus om eerder naar bed te gaan, dan mag hij nog lezen. Uiteraard gebeurd dit zeer zelden. Ook al kijken we het meest saaie nieuws, alles is beter dan naar bed gaan.

Voordat we een tablet of DS in huis hadden, voordat ik echte ervaring had in het opvoeden van kinderen, geloofde ik nog in zelfregulatie. Ik dacht dat als je kinderen vrij laat, echt vrij, dat ze dan uit zichzelf balans zouden vinden. Fout. Misschien bestaan deze kinderen. Maar ik ken ze niet.
Zoonlief had nog geen spelcomputer, dus ik heb hem er eentje gegeven. Een DS die ik nog had. Die DS heeft veel van mijn romantische opvoeddromen vermoord met keiharde werkelijkheid.
Zelfregulatie? Zoonlief kun je onbeperkt laten spelen, dag in, dag uit.
Het was een woensdagmiddag. Hij zat naast me op de bank, verdiept in een spel. Ik hoorde telkens 'euhhh' en 'ohmmmm'. Hij keek er ook wat moeilijk bij. Ik vroeg of er iets was. Er was niets. Het gekreun werd erger. Ik vroeg of er echt niets was. Ik kreeg een half antwoord en legde daarom mijn hand op de DS. 'Kijk me even aan als ik tegen je praat' zei ik. 'Ik moet echt ontzettend nodig plassen!' zei hij met een gekweld gezicht. Stomverbaasd vroeg ik waarom hij dan niet gewoon ging. 'Geen tijd' was het antwoord.
Ook al kan hij onbeperkt spelen, hij stopt niet eens even om naar de wc te gaan. Niet voor drinken, niet voor een snoepje, nergens voor. Ik dacht, dat gaat wel over. Het is het nieuwe, als dat er eenmaal af is..
Maar na, letterlijk, maanden van Mario, kwam er een nieuw spel. Na maanden van Lego Star Wars kwam er weer een nieuw spel en weer een, en weer een. Drie jaar later wil hij nog steeds niet stoppen met zijn spelletje om naar de wc te gaan. Voor het schaaktoernooi op school oefende hij liever op de tablet dan op ons echte schaakbord. Dochterlief is een stuk minder erg, maar zij keek liever schaakpotjes op haar tablet van de computer tegen de computer. Het ging een beetje snel, maar ze hoefde in ieder geval niets zelf te doen.
En toen was ik het zat (al veel eerder, maar dit moment komt in het verhaal  mooi uit), de DSsen en tablets zijn in de kast gegaan. Ze moesten schaken op een schaakbord. Hoe ouderwets! Voor de beeldschermen geldt een tijd van een halfuur per dag. Ik heb geleerd: veel kinderen reguleren niet zelf, het is teveel gevraagd. Ze raken uit balans. Daar komen wij ouders nou goed van pas: wij moeten ze leren reguleren, leren in balans te zijn. Het ene kind kan het misschien heel goed zelf, maar het andere kind heeft daar hulp bij nodig. Staan ze te juichen? Zeker niet! Het is ook niet leuk als je beperkt wordt in wat je graag doet.
Er zijn dagen dat ik enorm spijt heb van het geven van die DS. Ik weet ook wel dat je er in deze tijd niet meer echt onderuit komt. Letterlijk alle klasgenootjes hebben een spelcomputer (of drie) thuis.

Conclusie: het lijkt me voor kinderen goed om invloed te hebben op hun dagelijks leven. Je moet als ouder een balans vinden van de mate van invloed en op welke gebieden. Voor ieder kind kan dit anders zijn. Overal valt over te praten, maar het is de ouder die uiteindelijk beslist. Niet overal hoeven ze over mee te beslissen, dat is het fijne van kind zijn. Je hoeft niet overal over na te denken, je kunt veel dingen gewoon overlaten aan iemand anders. Ze hebben nog een heel leven voor zich waarin ze beslissingen moeten nemen.